Ik voel me zo gestrest…
We roepen het (bijna) allemaal wel eens: ik ben zo gestrest! Maar wat is het nu eigenlijk, stress?
Stress betekent spanning: we beschrijven een gevoel van (vaak psychische) spanning en druk. De term “stress” komt uit de bouwwereld, waarmee wordt aangegeven wat de draagkracht is van een constructie. Zo klopt de term dus ook op de mens: als we stress voelen, dan merken we dat onze draagkracht onder druk komt te staan.
Van spanning naar stress
Net voor een tentamen kun je je heel gespannen voelen. We noemen dat vaak ook stress, maar het gaat hier om een korte, incidentele periode, waarin je belasting even groter is dan je draagkracht. Je hebt bijvoorbeeld tot midden in de nacht zitten blokken en alles op alles gezet. Na het tentamen volgt dan vaak weer de ontspanning en keert je lichaam weer terug in de ontspannen stand. Als de spanning te lang aanhoudt, ontstaat er stress. Je belastbaarheid staat dan voor langere tijd onder druk. Spanning ervaren we vaak nog wel als positief of neutraal (het hoort erbij voor een examen, je wordt er scherp en alert van), maar stress ervaren we vaak als negatief (het voelt niet lekker).
Als het té wordt…
Als je een te lange tijd stress ervaart, kan het ongezond worden. Het lichaam heeft dan geen tijd meer te herstellen en blijft in die opperste staat van paraatheid. Dat is niet goed voor je. Het is daarom heel belangrijk om tussen periodes van stress ook periodes van ontspanning in te bouwen. Lukt dat niet, en de periode van stress duurt te lang, dan kan die overgaan in overspannenheid. Bij overspannenheid is de periode van stress langdurig en wordt het steeds moeilijker om ook weer te ontspannen. Je lichaam blijft gespannen. Dit is een echte alarmbel en een signaal om contact op te nemen met een arts! Ga je nu maar door en door dan loop je een groot risico op een burn-out.
Opgebrand
Bij een burn-out is er vaak sprake van een jarenlange overbelasting en stress. Er ontstaan, naast klachten als concentratieverlies en moeheid en emotionele schommelingen, ook fysieke klachten zoals spijsverteringsproblemen, spierpijn, hoge bloeddruk, verminderde afweer en potentiestoornissen. De bijnieren die verantwoordelijk zijn voor de productie van de stresshormonen cortisol en (nor)adrenaline, raken steeds meer uitgeput, wat leidt tot een gevoel van opgebrand zijn. Er gebeurt, in tegenstelling tot wat veel mensen denken, niet alleen emotioneel wat met je, maar ook fysiek. Het is dus belangrijk contact op te nemen met een arts. Maar beter is het natuurlijk om te voorkomen dat het zover komt. Want herstellen van een burn-out neemt een heel lange tijd in beslag.
Zorgen voor jezelf
Waar moet je nu op letten als je je gestrest of gespannen voelt? Hieronder een aantal tips:
- Is er een aanleiding, bijvoorbeeld een examen? Zorg dan na het examen voor voldoende rust en ontspanning zodat je weer herstelt
- Bouw voldoende energie-gevende activiteiten in. We zijn vaak druk druk druk, maar het is echt heel belangrijk voor je gezondheid om ook regelmatig je batterij weer op te laden. Daar hoef je je niet schuldig over te voelen, dat is juist nodig om gezond te blijven en om je draagkracht in stand te houden
- Ga eens voor jezelf na of je een balans ervaart tussen je energie-gevende activiteiten en je energie-nemende activiteiten. Zo nee, welke veranderingen kun je hier in aanbrengen?
- Merk je dat je na een periode van spanning of stress niet meer goed kunt ontspannen en niet meer in een gezond evenwicht komt, zoek dan hulp! Hoe eerder je dat doet, hoe sneller je kans op herstel.
Voor vragen of meer informatie kunt u terecht bij Praktijk Zin&Zelf, 06-38937399